Nijer‘deki darbeye karşı çıkan Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) üyesi ülkelerin, 30 Temmuz’da Nijerya’nın başşehri Abuja’da yaptıkları fevkalâde dorukta askeri cuntaya Cumhurbaşkanı Bazum’un salıverilmesi ve yine misyonuna dönmesi için verdiği müddet bugün doldu. Nijer‘de 26 Temmuz’daki darbenin akabinde cuntaya dayanağını göstermek isteyen on binlerce kişi ülkenin en büyük stadyumunu doldurdu.
SÜRENİN DOLMASINA SAATLER KALA GÜÇ GÖSTERİSİ
Niamey’de darbe destekçileri, Vatanı Müdafaa Ulusal Kurulu’nun (CNSP) davetiyle, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu’nun (ECOWAS) cuntaya verdiği mühletin dolmasına saatler kala General Seyni Kountche Stadyumu’nda toplandı.
STAT BÜSBÜTÜN DOLDU
Yaklaşık 30 bin kişi kapasiteli stadyum büsbütün dolarken CNSP üyeleri de gövde gösterisi yaptı, dakikalarca alkışlandı. CNSP’nin önde gelen isimlerinden Mohamed Toumba, burada yaptığı konuşmada, idaresi bırakmayacaklarının altını çizerek ” Nijer‘in ilerlemesine karşı çıkanların Makyavelist planlarının” farkında olduklarını söyledi.
“BATIYA KARŞI DEVA WAGNER”
Nijer‘de 1974’te ülkenin kurucu Cumhurbaşkanı Hamani Diori’yi deviren darbeci General Seyni Kountche’nin ismini taşıyan stadyumda, Nijer bayraklarının yanı sıra Rus bayrakları ve “Wagner+Rusya: Özgürlük”, “Batıya karşı deva Wagner”, “Wagner: Güvenlik, prestij ve güç” yazılı dövizler de dikkati çekti.
CUNTAYA VERİLEN MÜHLET GECE YARISI DOLDU
ECOWAS’ın 30 Temmuz’da askeri cuntaya Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’un özgür kalması ve yine misyonuna dönmesi için verdiği 7 günlük mühlet, gece yarısı doldu. ECOWAS, bu müddette taleplerinin karşılanmaması durumunda askeri müdahale dahil her seçeneği değerlendireceklerini duyurmuştu.Askeri müdahale ihtimali, Batı Afrika’daki başka cunta hükümetlerinin reaksiyonunu çekmişti.
Yönetimde askerlerin olduğu Burkina Faso ve Mali, yayımladıkları ortak bildiride, Nijer’e askeri müdahalenin kendilerine savaş açmak manasına geldiği konusunda ECOWAS’ı uyarmış, Gine de cuntaya dayanak açıklamasında bulunmuştu.
Senegal, Fildişi Kıyısı, Benin ve Nijerya ise üyesi oldukları ECOWAS’ın askeri müdahalesini destekleyeceklerini açıklamıştı. ECOWAS üyesi olmayan bölge ülkeleri Cezayir, Libya, Çad ve Moritanya da ECOWAS’ın askeri operasyonunu desteklemediklerini duyurmuştu.
Darbe sonrası geçiş hükümetinin başına geçen Muhafız Alayı Kumandanı General Tchiani (sağda)
NE OLMUŞTU?
Nijer’de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, 26 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonulmuş ve o akşam asker idareye el koyduğunu duyurdu. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Kumandanı General Abdurrahmane (Ömer) Tchiani, 28 Temmuz’da Vatanı Müdafaa Ulusal Kurulu (CNSP) isimli cuntanın liderliğini üstlenerek geçiş hükümetinin başına geçti.
Bir küme askerin devlet televizyonunda darbe bildirisini okuduğu an
NİJER DÜNYANIN EN BÜYÜK URANYUM ÜRETİCİSİ
Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde de 7. sırada yer alıyor. Tek başına global uranyum arzının yüzde 43’ünü karşılayan Kazakistan, geçen sene ürettiği 21 bin 227 metrik tonluk uranyumla dünyanın en büyük uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor. Kazakistan’ı 7 bin 351 metrik tonla Kanada, 5 bin 613 metrik tonla Namibya izliyor. Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5’ini karşılayan Nijer’de 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezervi bulunuyor.
Nijer Cumhurbaşkanı Bazum’un darbeden sonra görüntülendiği birinci kare (sağda)
FRANSA 1970’TEN BU YANA NİJER’DEN URANYUM TEDARİK EDİYOR
18 nükleer santralde 56 reaktörü çalıştırmak için yıllık ortalama 7 bin 800 metrik ton doğal uranyuma gereksinim duyan Fransa, eski sömürgesi Nijer’den yaklaşık 50 yıldır uranyum temin ediyor. Fransız devletine ilişkin nükleer güç şirketi Orano, eski ismiyle “Areva”, Nijer devletiyle Sahra Çölü’nde yer alan Arlit kenti yakınlarındaki açık ocak maden alanını işletiyor.
NİJER, FRANSA’NIN 3. EN BÜYÜK TEDARİKÇİSİ KONUMUNDA
Euratom Tedarik Ajansına (ESA) nazaran, Nijer, 2005-2020 periyodunda, Kazakistan ve Avustralya’nın akabinde arzın yüzde 19’unu karşılayarak Fransa’nın 3. en büyük uranyum tedarikçisi pozisyonunda bulunuyor. Uranyum tedarikinde yalnızca Nijer’e bağımlı olmayan Fransa’nın halihazırda 3 yıllık muhtaçlığı karşılayacak zenginleştirilmiş uranyum stoku olduğu kestirim ediliyor. Buna rağmen Avrupa Birliği (AB), uranyum muhtaçlığının yüzde 25’ini Nijer’den karşılıyor. Nijer, Kazakistan’ın akabinde AB’nin en büyük 2. uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor.
AFRİKA VE BATI ÜLKELERİNDEN ÇAĞRI
Afrika ülkeleri, Batılı ülkeler ve memleketler arası örgütler Bazoum’un özgür bırakılması ve demokrasinin yine sağlanması davetinde bulundu. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Cumhurbaşkanı Bazoum’a “tereddütsüz takviye verdiklerini” söyledi. Birleşmiş Milletler ülkeye yardım göndermeye devam edeceğini bildirdi. Avrupa Birliği (AB) ise Nijer’e mali dayanağını ve ülkeyle olan güvenlik işbirliğini askıya aldı.
Nijer ve Nijer’i destekleyenler kırmızı, ECOWAS ülkeleri ise gri renkle boyanmış.
