TDK, geçtiğimiz yıllarda “müsait”, “esnaf”, “teslim etmek”, “serbest”, “oynak”, “kötüleşmek”, “kötü yola düşmek”, “taze”, “yollu”, “boyalı”, “kirli” sözcüklerini kadınlarla ilişkilendirdiği argo karşılıklarının sözlükten çıkarılması için yapılan başvuruları reddetmişti.
Bu sözcüklerin kaldırılması hâlâ talep ediliyor fakat dil bilimciler ve iletişim uzmanları, kaldırmak yerine bu sözcüklerin yanına uyarı konulmasının daha uygun olacağı görüşünde. Tekrar gündeme gelen bu konuya sosyal medya kampanyalarıyla tepki gösteriliyor.
Sözlükte “kadın” sözcüğü rahatsız edici bir şekilde ifade edilirken “erkek” sözcüğü ise gururlandıran ifadelerle tanımlanıyor.
Erkek için “sözüne güvenilir, mert” gibi karşılıklar kullanılırken aynı sözcüğün kadın tanımında “analık veya ev yönetimi bakımından gereken erdemleri, becerileri olan”, “hizmetçi bayan” karşılıkları kullanılıyor. Bu da kadınları erkekler karşısında ikincil gösteriyor.
Bu duruma tepki olarak dönem dönem imza kampanyaları da düzenleniyor.
Bir çocuk “Kadın nedir?” diye internetten baktığında ve “bayan hizmetçi” açıklamasını gördüğünde, bunun olağan bir şey olduğu algısı yerleşeceği için tehlike arz ettiği dile getiriliyor.
Uzmanlarsa TDK’nin bu sözcük ve deyimlerin cinsiyetçi anlamlarını sözlüklerden tamamen kaldırmak yerine yanlarına belli uyarı ya da işaretler eklemesinin daha doğru olacağını belirtiyor.
Bir sözcüğü sözlükten çıkarmanın, o kelimeyi ya da ardındaki zihniyeti yok etmek anlamına gelmeyeceği ifade ediliyor. Siyasal iletişim uzmanı Prof. Dr. Ülkü Doğanay, “Çünkü o sözcükler dilde yaşamaya devam ederler. Yapılması gereken sözlükten çıkarmak değil, tam tersine o sözcüğün ırkçı, ayrımcı, cinsiyetçi bir ifade olduğu bilgisini o sözlüğe sokmak” diyen Doğanay, bunun “çok daha doğru bir mücadele yolu” olacağını belirtiyor.
TDK, “kötüleşmek” sözcüğünün “Kadın, toplumun ahlak kurallarına aykırı davranmaya başlamak” şeklindeki tanımını ise daha sonra sözlükten çıkardı fakat aşağıdaki sözcükler için hâlâ bir müdahalede bulunmadı.
TDK sözlüğünde “esnaf” sözcüğü için “kötü yola sapmış olan kadın”, “serbest” için “ağırbaşlı olmayan, hoppa (kadın)”, “oynak” için “davranışları ağırbaşlı olmayan (kadın veya kız)”, “yollu” için “kolayca elde edilen kadın”, “boyalı” için “yüzünü çok boyamış olan, makyajlı (kadın)”, “teslim etmek” için “bir kadın, bir erkeğe kendini vermek”, “kötü yola düşmek” için “kötü kadın olmak”, “taze” için “genç kadın”, “kirli” içinse “aybaşı durumunda bulunan (kadın)” tanımı yapılıyor.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kaynaklar: 1, 2, 3
