Bir lisan tahayyül etmek, bir hayat usulü tahayyül etmek manasına gelir.
Witgenstein
Neden bilmem, düşünürler/filozoflar genelde ciddiye alınmazlar. Boşa laf salladıkları sanısı yaygındır. Meğer her kelimeyi derin manalarla donatmayı onlardan daha uygun bilenler, tahminen şairler’dir. Şuna “has” şairler’dir diyelim. Etrafımızı örümcek ağı üzere saran binlerce şair’in kelamıyla tartıya vurmayalım. Üstteki cümleyi ele alalım. Ne diyor bize? Lisanınızı o denli sağlam oluşturun ki o, hayatınızı “gereksiz” tantanalardan korusun! İşin latifesi bir yana, her tantananın canını yaktığı bir taraf kesinlikle vardır. Bugünlerdeki gereksiz gürültülerden de Aleviler, bir kere daha ziyadesiyle incitildiler. Sünni çoğunluğun bilinç-altı basınç uygulamaları, “en entelektüellerimizi” bile “kuşatma” altına almayı başarabiliyor. Bu hüzünlendirici görünüm karşısında seyirci kalmamalıyız -diye düşünüyorum…
“GAFLAR” ODAĞINDA SİYASETİN OLANAKSIZLIĞI
Toplumsallık, adeta yüzergezer durumdadır; demir atacak sağlam bir taban, herkesin görebileceği bir amaç, birlikte safları sıklaştıracak yoldaşlar aramaktadır boş yere. Etrafta amaçsızca dolaşmakta, gaflar yapıp durmaktadır. Toplumsallığımız nizamlı çıkış imkânlarından mahrum olduğu için, tek atımlık şaşaalı patlamalarla boşaltır içini; bunlar da bütün patlamalar üzere kısa ömürlüdür.
Zygmunt Bauman, Siyaset Arayışı içinde
En başta Ahmet Şık’ın linç edilme teşebbüsünü kınadığımı belirtmeliyim. Siyaseten “yanlış”ını tartışmak öbür, sıkıntıyı en olmaza sürüklemek, onu bir Alevi düşmanı göstermek tövbe öteki hesapları devreye sokmak demektir. Ne yazık ki yahut ne tuhaftır ki tüm “politik özneler” vakit zaman yahut birçok vakit bu çeşit gaflar yapabiliyorlar. Yerli ya da yersiz, fark etmez. “Anadolu halkı şehvetle konuşmayı sever” der Nâzım Hikmet. Yalnızca halkı değil, siyasetçileri da o denli. Seviyoruz konuşmayı. Çok konuştuğumuz için de çokça şapa oturuyoruz. Konuşmak aslında bir çeşit “diyalog”dur da fakat bizdeki konuşma biçimleri/renkleri/tonları biraz “abartılı”dır. Haykırmak üzere, nara atmak üzere, höykürmek üzere, ana avrat dümdüz gitmek üzere. Her baştan bir ses çıkar lakin hangi baştan hangi sesin çıktığını ayırt etmek için “bilirkişi”lere muhtaçlık duyulur. Ombudsmanlar da bunun için varlar galiba.
Ahmet Şık’ın “az evvelki geçmişi”ni bilen herkes bir “art niyet” gütmediğine imza atar. Doğruları uğruna “bedel” (bu “bedel” denen kesilmemiş hesap da çok ederli bir lafı güzafa dönüştü ya her neyse) ödeyenlerden biri üstelik…
En tepedekinden en alt sıradakine “konuşma ihtiyacı” çok ağır olduğundan gaf yapma da bir o kadar ifrata varmıştır. Tekrar de “özür dilemeyi” bilmek bir fazilettir denir. Gerçekte ise bu fazilete sırtını yaslayanı “zayıflıkla” itham eden kısımlar, tekrar en tepedekinden en alt sıradakine ulaşan bir seyir izler. Kelamda “güç/lü/lük” tüm kısımların olmazsa olmazıdır. Tuhaf olan toplumsalın en alt tabakasındakinin de bu türlü bir “arzu”ya kapılmasıdır. Halbuki “siyaset aygıtı”, kendi kendini hakikat düzgün işletebilmesi için bile olsa eşitsizliği kaide koşar yahut rekabeti zarurî sayar. Her ne kadar eşitsizliklerin her türlüsü mide bulandırırsa da bu, yalnızca düşünürlerin/felsefecilerin ve direkt siyasetle teması olmayan sanatkarların midesidir… Evet, yanlış okumadınız, hiçbir “siyasi alet”in “eşitlik/adalet” üretmek üzere bir amacı yoktur, olmamıştır, olamaz da. Maddedeki “eşit imkân” prensibi asla ve kata gerçekleşmez, gerçekleşemez. Ütopya olarak anılması bile hoş diyerek taltif edelim onu.
SİYASETTE “ETİK”İN YERSİZLİĞİ YAHUT “KİMLİK” SİYASETİ’NİN OLANAKSIZLIĞI
“Bunun neresi yanlış?” farklı görüşlerin bastırılmasında son derece tesirli bir araç niteliği edinir ve tenkit dedikoduya indirgendiğinde doruk noktasına ulaşır. Burada da farklı bir sistem kelam mevzusudur. Aslında bir yandan iktidarın karizmatik şahsileştirilmesi, tüm dikkatin önder üzerinde, onun alanı ve davranışları üzerine odaklanmasına yol açar ve bu, kamuoyunun kararıyla değil medya popülizmine mahsus şuurlu bir politik tercihten kaynaklanır. Öte yandan, her çeşit tenkit ve her cins muhalefetin dedikodu olarak sınıflandırılması mümkün hale gelir ve kamuoyu Aydınlanma öncesi evresine geriler: komşuların makus âdetleri ve güçlülerin berbat alışkanlıkları üzerine hınç dolu dedikodu.
Maurizio Ferraris, Yeni Gerçekçilik Manifestosu içinde
Geçelim en kıymetli konuya. Bir Alevi’nin yahut Kürt’ün, daha doğrusu Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı rastgele bir bireyin Cumhurbaşkanlığına adaylığını tartışma konusu etmek, en kolayından yahut en ağırından “etik” değildir, hasebiyle Ahmet Şık’kın yahut bir diğerinin bunu “kaybetme” içgüdüsüyle dillendirmesi bile bir “kaybetme”dir. “Siyaset pragmatizmi” de bir yere kadar. Kazanmak için her türlü prensibinizi çiğneyebiliyorsanız, baştan kaybettiniz demektir ki Kılıçdaroğlu’nun bu bağlamda evvelkilerden farklı bir kaybedişe imza atacağını hepimiz biliyoruz. Onun nezdinde kazanan diğerleri olacaktır kesinlikle, orası başka.
Neden mi? Nedenleri daima birlikte seçimden sonra konuşuruz; şimdilik “erken öten uğursuz horoz” durumuna düşmek gereksiz diyelim…
Anlaşılmayan şu ki Kılıçdaroğlu, bu ülkenin kurucu partisinin başına gelebiliyor yahut getirilebiliyorsa Cumhur’un da başına seçilebilir. Ayrıyeten seçilemezse dünyanın sonu gelmez. Tıpkı Muharrem İnce’de olduğu üzere… Kazanacağı o kadar garantiydi ki millet şenlik ateşleri yakmak için sokaklara dökülmeye, sandığa birinci giden ve İnce’ye birinci oy verenden itibaren hazırdı! Ne “umut tacirliği” lakin yahut ne travmatik tablo; bakarken göz-burkan bir tablo…
O olmaz bu olmaz psikozuna kapılmak, baştan “olmaza” teslim “olmak”, iktidarın (her kim, her ne ise) oyununa gelmek demektir. Bu cins tartışmalara taban oluşturmak, mevcut iktidara yahut kelamda rakibe diğer argümanları devreye sokma imkânı tanımak demektir. O denli ya hele bir sefer de Sünni “çoğunluk” fikrini zikrini sorgulasın. Ona da bir “kendini görme” fırsatı tanınsın. Fark etsin ki “mezhepçiliğin yolu” bubi tuzaklarıyla dolu, mayın tarlalarıyla çevrili…
Beklenir ki oyun içinde oyun tezgâhlanmasın, sürü içinde koyun melankolik takılmasın…
“RESMİ/GÜNCEL” SİYASETE SEYİRCİ KALMANIN OLANAKSIZLIĞI
Akıllı iktidar ruhu zorlama ve yasaklara tabi kılmak, disipline etmek yerine ona sokulur. Bizi susturmaz. Aksine daima olarak irtibatta bulunmaya, paylaşmaya, katılmaya, fikirlerimizi, gereksinimlerimizi, isteklerimizi, tercihlerimizi duyurmaya ve hayatımızı anlatmaya davet eder. Bu dost iktidar baskıcı iktidardan daha güçlüdür adeta. Görünürlüğün her çeşidinden muaftır.
Byung-Chul Han, Psikopolitika (Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri) içinde
Altmış yıldır “dost iktidar” diye bir şey duymadım, bilmiyorum. Benim “ideolojik belleğim” bu türlü bir şeye yer açmamış. Cümleden anladığım “iyi polis berbat polis” sıkıntısında hangisinin daha verimli sistemi temsil ettiğiyle alakalı bir şey. “Görünürlüğün her tipinden muaf” olması da ayrıyeten çok tehlikeli “görünüyor” ki kesinlikle öyledir.
Neredeyse kırk yıldır “Resmi” yahut “Güncel” siyasetle yakından ilgili değilim, Kılıçdaroğlucu hiç değilim lakin Türk-Kürt, Alevi-Sünni üzere her türlü “bölücü söylem”i aşabilmek için bile olsa bu çeşit “sistem-içi hudut ihlalleri” desteklenmelidir -diye düşünüyorum. Özal kendisini Kürt olarak mı Cumhur’un başına seçtirtmişti? Elbette ki hayır. Hiç de abes karşılanmamıştı üstelik. Hatta çok de “liberal” dünyanın hem efendisi hem kölesi idi. Ötesi mi? Kılıçdaroğlu’nun da “Alevicilik” yapmadığını söylemek, “altılı” masaya bakarak konuşursak, malumun ilanı olur ki bunu Sünni bölümün de gözlemlediğine eminim. Kör olduklarını düşünmek abesle iştigal olur. Kılıçdaroğlu’nun Marksist ya da komünist ekonomi-politiğe hizmet edeceğini düşünen de yok yahut “devletçi kapitalizm”i tekrar tesis edeceğini sanan falan…
Ol bir tuhaf neo-liberalizm ki baş tacıdır yeryüzünün, Kılıçdaroğlu da ona “bir şekilde” hizmet etmekle vazifelidir.
Sistemin bir anda devasa özgürlük şiarıyla şahlanacağını falan da aklınızdan geçirmiyorsunuzdur umarım. “Altılı masa” o haliyle lakin “yirmi yıllık bilanço kaybı” ile hesaplaşabilirse ne âlâ ki benim ondan da umudum yok. Yeniden de bir “vitrin değişikliği” insanlardaki “ölü toprağı” silkeleyecekmiş üzere bir izlenim uyandırıyor. En kolayından, Gökçek ve başka büyükşehir belediyelerinde olduğu üzere bunların da “siyaseten” seçilemeyip “muhalefete” düşebileceğini görmek… Yanlış anlaşılmasın, “sistemin kendi bekası” için acil zorunluluk…
Neo-liberal dünyada işçi halkın refahına yönelik bir vaat inandırıcılığını çoktaaannn yitirmiş durumda.
2023’te 100 yıllık Cumhuriyet’le yüzleşmeye gidileceği ve Fransız yöntemi yeni “cumhuriyetler” ilan edileceği hayalleri taşıyanlara yahut kâbusları görenlere de roman yazmalarını öneririm; kurgu dünyalarda her şey mümkündür. Bilmez misiniz ki bizde sistem içi, sistem dışı tüm ihlaller “metaforik ve kurgusal” bir sınır izler. Takiyye de ipte cambazlığa, sahnede soytarılığa soyunur…
O denli ya “aşındırılan” gereğince aşındırılmıştır. “Eski dünya sistemleri”nde yer yer “doğrudan/bodoslama” politikalarla/politikacılarla karşılaştığımız olmuştur ancak artık bu türlü bir “dünya” kalmadı. “Katı olan her şey” üzere o da “buharlaştı”, gözden de gönülden de ıradı…
Resmi yahut Şimdiki siyasetin de sistem-içi hudut ihlallerine gereksinimi var dedim ki bunun mantığı şu: gazı alınamayan “toplumsal”ın nasıl koku yayacağı aşikâr olmaz. Bu nedenle sistemin “esnekliği/elastikliği” bir cins gözetici kalkan fonksiyonu görsün diye “seçim mekanizması” devreye sokuluyor.
Dört-beş TİP’li sosyalist de mecliste bir hakkın (sosyalistlerin mecliste olma hakkı; 15 TİP’liyi anımsayalım) elli yıllık gaspına yönelik itirazı dillendirmiyorlar mı? Her türlü “bedel”i göze alarak siyaset yapmaya çalışan HDP’liler de o denli değil mi? 100 Yıllık Cumhuriyet’te Kürtlerin “itilmişliğini/kakılmışlığını” redde yönelik bir teşebbüsü içererek yola çıktı lakin “Türkiyelilik” savına öteki partilerden daha fazla vurgu yaparak “etnikçi” takılmadığını da belirtme gereği duydu. Ortada bir takiyye yoksa eyvallah.
Müşahedem odur ki “sistem içi” tüm partiler Amerikancılık yaparlar, Rusçuluk yaparlar, Avrupacılık yaparlar, hatta Arapçılık/Ortadoğuculuk yaparlar ancak Türkiyecilik konusunda eli yüreği, akli melaikesi biraz cimriliğe meyyaldir. Ne toprağı ekerler ne cebi dikerler.
Ne palavra söylemeli, “bizim” biraz “Türkiyeciliğe” gereksinimimiz var. 100 Yıllık Cumhuriyet tarihinde de, öncesinde de çok fazla arazi kavgalarına giriştik. Birbirimizi paralamaktan elimizde yüzümüzde çiziksiz toprak modülü kalmadı. Kinimizi ne inançlarımız yatıştırabildi ne ideolojilerimiz… Varsa yoksa “köpek gibi” hırlamak, “gök gibi” gürlemek… Yan komşumuzu bile azarlamak, iteklemek hatta köteklemek, yetmedi ıssıza çökertmek ve bir çukura iteklemek… Bu alanda harika profesyonelliğimiz açık saklı arşivlerde kayıtlıdır; orada değilse hafızalarda, ağıtlarda…
Demek istediğim şu ki “barış” muhtaçlığı, “asgari müştereklerde buluşma” muhtaçlığı o denli boyutlara vardı ki hüzünlü bir şiiri içli içli okuyup ağlar üzereyiz.
Bir mola verelim. Olup biteni algılayabilmek emeliyle bile olsa, “hava/iklim/kişi” değişikliği güzel gelir -diye düşünüyorum.
“YALAN DÜNYADA” SİYASETİN OLANAKSIZLIĞI
Bugün siyaset, hayattan öbür paha tanımıyor (ve hasebiyle da, hayattan öteki değersizlik de tanımıyor): ve bu gerçeğin içerdiği çelişkiler giderilene dek, Nazizm ve faşizm asla hayatımızdan çıkmayacaktır. (Nazizm ve faşizm, çıplak hayatın belirlenmesini siyasetin ana unsuru haline dönüştürmüştür.)
Giorgio Agamben, Kutsal İnsan (Egemen İktidar ve Çıplak Hayat) içinde
“Çıplak hayatın ana ilkesi”, ne palavra söylemeli, yalnızca ülkemizi değil dünyamızı ziyadesiyle bitkin düşürdü. Hele “pandemi”… Global salgın sonucu tıkıldığımız konutlarımızın pencerelerinden bakadurduğumuz gökyüzü, insanlığın/canlı dünyanın bugünü ve geleceği için hiç de yeterli şeyler fısıldamadı. Geçmişi zati malum… “Değersizliğin dibi”ne gömülmekten de iflahı/mız kesildi.
Yenilerde silkelenip kendimize gelmeye çalışırken olmadık tartışmalarla ruhumuzu yormanın mantığı yok. İktidarlar, troller vs esasen o işi ziyadesiyle yapıyorlar. Bize düşen “parçalı yanlışlar yahut gaflar” sandalına binip siyaset yapmaya çalışmak değil. Mezhepçilik faşizminin kuyruğuna takılmak hiç değil. Etnikçilik gemisine de binmenin hiçbir faydası yok. Binenler bu topluma/coğrafyaya çok acı çektirdiler, çektiriyorlar. Bunları “dünya faşizmleri” çok fazla kurcaladı ve devasa bir ceset yığını, ruh yorgunluğu bıraktı gerisinde, bırakmaya da devam ediyor. Almanya’sından İtalya’sına, İspanya’sından Yunanistan’ına, Türkiye’sinden Şili’sine, Ortadoğu’sundan Balkanlar’ına…
SON’UÇ OLARAK
“Herkesin ve her toplumun çeşitli önyargılardan, kutsal inanışlardan ve nefret imgelerinden oluşan, özgün genel kabulleri vardır.”
Yalın Alpay, Palavranın Siyaseti içinde
Palavra dünyaya ağıt yakmaktan, gözyaşı dökmekten daha acil arayışlara odaklanmalıyız. Buna “önyargılarımızdan arınma terapileri”ne katılmakla başlayabiliriz.
Alaattin Topçu