Ertuğrul Özkök, Tansu’ya Mektuplar yazı dizisinde bugün Koç ailesinden bahsetti. Ailenin anılarından bahseden Özkök, Semahat Arsel’in de bilinmeyenlerini yazdı.
İşte Özkök’ün yazısı:
Geçen Perşembe akşamı, Taksim’de az sayıdaki gazetecinin fakına vardığı, bana nazaran sembolik açıdan çok manalı bir yemek vardı.
Bilhassa Koç kümesinin itibarlı markası Divan için hoş bir olaydı.
Zira “Divan Brasserie” yenilenen Atatürk Kültür Merkezi’nin hem de fuayesinde bir şubesini açtı.
Açılış yemeğine ben de davetliyim, fakat tıpkı gece Cem Yılmaz’ın Netflix için yaptığı “Erşan Kuneri” dizisinin galasına davetliydim ve daha evvelce kelam verdiğim için oraya gittim.
SEYAHAT PARKINDA ÇOK SEMBOLİK BİR BULUŞMA
Benim gözümde sembolik bir manası vardı bu olayın.
Divan, Seyahat olayları sırasında biber gazından kaçan insanların sığınması için kapılarını açan kuruluştu ve bu nedenle iktidarın kimi kalemleri tarafından da eleştirilmişti.
Halbuki çok insani bir davranıştı.
AKM ise, Seyahat şovları sırasında üzerine dev pankartlar asılan binaydı.
Sonra yıllar geçti.
Bugün AKM’de birebir Divan’ın bir şubesinin açılması, o hislerin aşıldığını gösteriyor.
Özlediğim bir şeydi bu benim.
Zira Divan Taksim bölgesinin sembol bir markası ve AKM’ye de çok yakıştı.
Doğal Divan denince aklıma Vehbi Koç’un kızı Semahat Arsel geliyor.
Zira Divan bir manada onun yarattığı marka.
KOÇ AİLE ALBÜMÜNDEN RUM DADILI ENTERESAN BİR KARE
Hoş bir tesadüf, Divan’ın AKM’de açıldığı şu günlerde Semahat Arsel’in de “Kuşaktan Kuşağa” isimli hatıra kitabı yayınlandı.
Merhum Vehbi Koç ve Suna Kıraç’tan sonra aileden gelen üçüncü hatıra kitabı bu.
Her birinde de hiç bilmediğimiz çok enteresan anılar var.
Buna bir de aileden sayılan Can Kıraç’ın kitabını da ekleyebiliriz.
O da çok renkliydi…
Bu hatıra kitaplarının şöyle farklı bir yanı var. Kitapla birlikte ailenin fotoğraf albümleri de açılıyor ve bütün Türkiye’nin, kamu önündeki imajı ile tanıdığımız bu simalarla ilgili çok değişik fotoğraflar görüyoruz.
Mesela Can Kıraç’ın kitabında İnan Kıraç’ın küçüklüğünde çekilmiş, saçları kız çocuğu üzere uzatılmış bir fotoğrafı vardı.
Semahat Arsel’in kitabında da ailenin üç kızının ve Rahmi Koç’un çocukluğuna ilişkin çok farklı fotoğraflar yayınlanmış.
Semahat Arsel – Rahmi Koç
Bilhassa Rum dadı ile çekilen fotoğraf o günün sosyolojisini de çok düzgün anlatıyor.
En değişiklerinden biri de Fenerbahçe Kulübü Lideri Ali Koç’un bir çocukluk fotoğrafı.
67 YIL EVVEL KOÇ’UN KONUTUNDA ÇOK EFENDİ BİR ÇOCUK
Semahat Arsel’in kitabında bana çok sıcak gelen ve Vehbi Bey’in kızları ile ilgili çağdaş tavrını yansıtan çok hoş bir kısım var.
Semahat Arsel’in kaybettiği eşi merhum Nusret Arsel’le tanışması ve evlenmesinin öyküsü bu.
Motamot şöyle olmuş.
1955 yılının başlarında Vehbi Koç Ankara’daki konutunda genç bir adamı akşam yemeğine davet eder.
Vehbi Bey’in sık yaptığı bir şeydir. Şirketinde çalışan genç insanları konutuna davet ederdi.
O nedenle kızı Semahat Arsel bu daveti hiç yadırgamamış. Dikkatini çeken tek şey, o akşam babaannesinin de yemeğe katılmasıdır.
Genç adam yemekten sonra kalkıp sarfiyat.
İşte o sırada garipsediği ikinci bir şey daha olur. Annesi gelen çocuğu beğenip beğenmediğini sorar.
Kızından aldığı karşılık şudur:
“Gayet efendi bir çocuk…”
ANKARA GARINDA İÇ KIPIRDATAN BİR MÜSABAKA
O sıralarda Semahat Arsel zatürre geçirmiş ve nekahet devrindedir. Havası ona düzgün geldiği için İstanbul’da Çiftehavuzlar’da deniz kenarında kiralanan Ragıp Paşa Köşk’ünde kalmaktadırlar.
Konuttaki yemekten birkaç gün sonra trenle İstanbul’a gitmek üzere Ankara garına gelirler.
O devirlerde tren seyahatlerinde uğurlama geleneği vardır.
Birçok akrabası ellerinde paketlerle onları uğurlamaya gelmiştir. Semahat Arsel işte o kalabalık içinde elinde kırmızı bir gülle duran bir genç adamı fark eder.
Üç akşam evvel yemeğe gelen çocuktur o…
Semahat Arsel o anki hissini kitapta şöyle yazıyordu:
“O vakit içimin kıpırdadığını hissettim…”
VEHBİ KOÇ’UN İSTANBUL TRENİNDEKİ ÇOK FARKLI KELAMI
Sonra tren hareket eder ve bir evlilik seyahatinin birinci istasyonuna gelirler.
Trende babası Vehbi Koç kızını karşısına oturtur ve sorar:
“Bu çocukla evlenmeyi düşünür müsün, düşünmez misin?”
Kızının karşılığını beklemeden devam eder:
“Eğer düşünürsen bir süre görüşün” der.
Semahat Arsel bu noktada babası Vehbi Koç’un çok kıymetli bir yanını şu cümlelerle anlatıyor:
“Babam gerek benim gerekse kardeşlerimin evlenmeleri konusunda çok anlayışlı ve açık hareket etti, kararı büsbütün bizlere bıraktı…”
Bu cümleler, Cumhuriyet Ankara’sının çağdaş anlayışını da çok hoş anlatmıyor mu…
TANIŞAYIM LAKİN EVLENMEYİ DÜŞÜNMÜYORUM ABD’YE GİDECEĞİM
O gün istasyona gelen genç adamın ismi Nusret Arsel’dir…
Yani bugün Semahat Hanımın aldığı soyadını taşıyan insan.
Babası Mehmet Arsel Koç şirketinin birinci çalışanlarındandır. Şirketin muhasebe müdürlüğünü yapmaktadır.
İki oğlu Nusret ve İlhan Arsel Avrupa’da eğitim almış ve hala Koç şirketinde çalışmaktadırlar.
O sırada Koç’un birinci ortaklarından Mösyö Bernard Nahum, Nusret’i tanımış ve Koç’a o tavsiye etmiştir.
Nahum bunu evvel Nusret Arsel’e açmış ve Semahat hanımla evlenmeyi düşünüp düşünmeyeceğini sormuş.
O da “Semahat Hanımla tanışayım lakin ben Amerika’ya gitmeyi başıma koydum, şu anda evlenmeyi düşünmüyorum” demiş.
EVLENME TEKLİFİ YAPILIRKEN PİKABA KONULAN MODÜL
Fakat bu karar lafta kalmış ve o yılın Ağustos ayında bir gün Nusret Arsel elinde hoş bir gül demeti ile Çiftehavuzlar’daki köşke gelmiş.
Sonra pikaba Mozart’ın 41’inci Senfonisini koymuş.
Müzik çalmaya başlayınca “Benimle evlenir misiniz” diye sormuş.
Semahat Hanımın karşılığı ne olmuş derseniz, işte şu olmuş:
“Fikren ve kalben hazır olduğum için evet dedim…”
Sonra işler hızlanmış.
Nişan yapmamaya, onun yerine Semahat Arsel’in doğum günü olan 8 Eylül’de aile ortasında yüzük takmaya karar vermişler.
YÜZÜK TAKILACAK AKŞAM İSTANBUL’DA BİR FELAKET
Arsel ailesi İstanbul’a gelip Beyoğlu’ndaki Tokatlayan Oteli’ne yerleşmiştir.
Fakat tarihe dikkat…
Yıl 1955’tir… Gün ise 8 Eylül…
Türkiye tarihine kara leke olarak yazılan 6-7 Eylül olaylarının yaşandığı günler yani…
İstanbul’da Rumların yaşadığı mahallelere, işyerlerine o vicdansız akınların yapıldığı iki kanlı gece yani.
Yüzük Koçların Caddebostan’daki meskeninde yapılacaktır.
Lakin o gece Beyoğlu’ndaki otelden çıkmak mümkün değildir.
Tekrar de canlarını tehlikeye atarak otelden çıkarlar ve biraz gecikme ile Koçların konutuna gelirler…
Kitapta Koç ailesinin çocuklarına dadılık yapan Rum bayanın en olduğu ile ilgili bir bilgi yok.
Lakin eminim yüzüğün takıldığı akşam onu hatırlamışlardır…
Bu ülkede herkesin hafızasında unutmak istediği, unutamasa da hatırlamak istemediği bu türlü acı anılar vardır.
Semahat-Nusret Arsel çiftinin düğünü için birinci adım işte bu türlü hüzünlü bir gecede atılır.
VE SEYAHATİN UCUNDAKİ DİVAN OTELİ AÇILIYOR
Düğünleri ise 5 Ocak 1956 akşamı, Seyahat parkının ucunda yeni açılan Divan Oteli’nde yapılır.
O gece otele dışardan konuk alınmaz.
İsviçreli pastacıların hazırladığı pastalar yenir.
Gecenin muhteşem starı ise Müzeyyen Senar’dır…Yani Vehbi Bey’in en sevdiği sanatçı.
O gece yalnızca müzik söylemez, davetlileri kaldırarak bol bol oynatır.
1955 yılının bir Ağustos günü Mozart’ın 41’inci Senfonisi ile başlayan bu beraberlik, Nusret Arsel’in vefat ettiği 18 Ocak 2014 yılına kadar devam edecektir…
SONRAKİ GÜN HÜRRİYET’TE BİRİNCİ SAYFADAKİ MANŞET
Hürriyet gazetesinin efsane genel yayın direktörü Necati Zincirkıran sonraki gün gazetenin birinci sayfasından haberi şöyle verecektir:
“Türkiye’nin en şahane düğünü, dün divan otelinde yapıldı…”
Haberde şöyle bir cümle vardır:
“Koç bu oteli ‘Türkiye’de bir Türk otel yapar ve işletebilir savıyla bedene getirmişti…”
Divan’ın o gece başlayan hoş serüveni, perşembe akşamı Atatürk’ün ismini taşıyan ve yine şahane biçimde inşa edilen Kültür Merkezinin fuayesindeki Divan’la devam ediyor…
Artık Seyahat parkının iki ucunda birer Divan var…
Ve Fellini’nin Amarcord sinemasında dediği üzere:
“Et la nave va…”
Ve gemi gidiyor…
********
(*) Semahat Arsel: “Kuşaktan Kuşağa”; Hazırlayan: Ayşe N. Sümer; Yapı Kredi Yayınları; Mart 2022
Ertuğrul Öztürk