Doğu Akdeniz in iki yakasında bulunan Türkiye ve Mısır ortasında olağanlaşma yolunda birinci adımlar atılmaya bodrum escort başlandı
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Mayıs ın birinci haftasında Türkiye’den resmi bir heyetin Kahire yi ziyaret edeceği ve temaslarda bulunacağını açıklamıştı Ve bugün Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlığındaki bir bodrum escort bayan heyetin Mısır’ın başşehri Kahire’ye gittiği aktarıldı
Mısır tarafında ise Dışişleri Bakanı Semih Şükrü süreç içerisinde yaptığı açıklamalarla Türkiye yle bağlantıları düzeltmeye hazır olduklarının işaretlerini vermişti
8 yıllık gerginlik akabinde iki escort bodrum ülke ortasında şiddetli bir müzakere sürecinin yaşanacağı aşikar
Doğu Akdeniz deki doğal kaynakların paylaşımı İhvan ın geleceği Libya Filistin ve Afrika daki saflaşma Ankara ve Kahire görüşmelerinde ele alınması mümkün temel husus başlıkları
DOĞU AKDENİZ’DE NASIL BİR PAYLAŞIM
Doğu Akdeniz de münhasır ekonomik bölge sonları ve bununla irtibatlı olarak bölgede yer alan doğal kaynakların paylaşımı Türkiye ve Mısır ortasında ele alınacak hususların başında geliyor
Türkiye den giden resmi ve gayri resmi heyetlerin Mısır tarafına tekraren Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi yle yapılan mutabakatların Mısır ın aleyhine kararlar içerdiğine dair bildiriler ilettiği biliniyor
Gaz arama çalışmalarıyla ilgili olarak düzenlenen son ihalede Mısır ın Türkiye nin tezlerine uygun adımlar atması ise Ankara dan verilen iletilerin Kahire de karşılık bulduğunu gösterdi
Esasen iki ülke ortasında olağanlaşma süreci de bu adımlardan sonra başladı
Mısır da bilhassa Dışişleri Bakanlığı nda Doğu Akdeniz konusunda Türkiye yle muahede istikametinde bir irade olduğu basına yansıdı ama öbür yandan Yunanistan ve Güney Kıbrıs la yapılan muahedeler üzerinden Avrupa Birliği ne verilen taahhütler Mısır ın hareket alanını daraltıyor
Tıpkı biçimde Körfez ülkelerinden de Kahire nin Ankara yla olağanlaşması konusunda itirazlar geliyor Mısır ve Körfez ülkeleri ortasındaki finansal münasebetler göz önünde bulundurulduğunda bu itirazların yabana atılmaması gerekiyor
Ankara yla münasebetleri gergin olan İsrail in de Türkiye Mısır yakınlaşmasından rahatsız olması beklenen
Üstte saydığımız güç odaklarının tamamının Ankara Kahire yakınlaşmasını bozacak kışkırtmalara girişmesi mümkünlüğü bulunuyor
Bu noktada Ankara ve Kahire nin direkt temas yolunu seçmesi değerli bir kazanım Ancak 8 yıldan bu yana süren gerginlik sonrası karşılıklı itimat kaybının olduğu da ortada
Bu pürüzleri ve kışkırtmaları aşmanın yolu iki ülke ortasındaki bağlantıları yalnızca Doğu Akdeniz esıkıştırmadan öteki husus başlıklarını da kapsayan daha genel ve uzun vadeli bir perspektifle ele almaktan geçiyor
Öbür bahis başlıkları deyince akla birinci gelen sorun İhvan ın geleceği
TÜRKİYE VE MISIR ORTASINDA İHVAN
2013 yılında Türkiye ve Mısır bağlantılarını koparan sıkıntı Ankara nın devrik Müslüman Kardeşler örgütüne verdiği takviye idi
Süreç içerisinde Türkiye de hükümet İhvan üyelerini barındırmanın yanı sıra örgüte ilişkin yayın organlarına faaliyet imkanı sundu
Türk hükümetinin İhvan a verdiği dayanağı içişlerine müdahale olarak kabul edilen Mısır tarafının karşılığı ise Ankara yla ikili münasebetleri asgariye indirmek ve bölgesel saflaşmalarda Ankara aykırısı cephede yer almak oldu
Doğu Akdeniz üzerinden verilen karşılıklı olumlu bildiriler sonrası İhvan sıkıntısının nasıl çözüleceği konusu Ankara Kahire masasında husus başlıklarından biri olarak duruyor
Ankara daki kaynaklar Türkiye nin İhvan a verdiği dayanağı sonlandıracağını ve örgüte ilişkin Türkiye den yayın yapan medya organlarının Mısır içişlerine yönelik faaliyetlerini sonlandırılması istikametinde telkinler yapıldığını belirtiyorlar
Mısır idaresinden Ankara ya yönelik verilen olumlu sinyaller Ankara’nın İhvan konusunda adımlar attığının göstergesi niteliğinde
AKP iktidarının 2016 ya kadar dış siyasetini İhvan merkezli örgütler üzerinden şekillendirmesi Ankara’nın İhvan dan kesin adımlarla dönüş yapmasını zorlaştırıyor
Öteki yandan İhvan ın bölgede eski kuvvetine sahip olmadığı bilhassa Mısır da yediği büyük darbeler sonrası yer altına çekildiği idaresinde bölünmeler yaşayan bir örgüt haline geldiği biliniyor
Zayıflayan İhvan Mısır açısından ikincil bir problem ancak bu durum Sisi idaresinin Türkiye yle görüşmelerde İhvan ı masaya koymayacağı manasına gelmiyor
Geçtiğimiz haftalarda 1400 Mısırlı siyasi tutuklu içerisinde 130 İhvan üyesinin Mısır idaresi tarafından özgür bırakılması Türkiye’deki kimi medya organları tarafından Mısır ın İhvan açılımı olarak değerlendirilirse de ülkeyi yakından takip edenler Mısır idaresinin Ramazan ayında buna emsal jestler yaptığını kaydediyorlar
Özetle Mısır idaresinden İhvan konusunda bir esneme beklemek kusur olacaktır
Ankara açısından hakikat tavır Mısır İhvan ına verdiği takviyesi kesmek ve bu örgütle bağlantılarını en azından nötr hale getirmek olacaktır
LİBYA’DA NASIL BİR MUTABAKAT
Ankara ve Kahire masasında yer alacak hususlardan bir başkası ise Libya nın geleceği olacak
Libya Türkiye açısından Doğu Akdeniz le kontaklı olarak hayati ehemmiyette Libya yla uzun bir kara hududuna sahip Mısır ise bu ülkedeki gelişmeleri ulusal güvenlik sıkıntısı olarak görüyor
Ankara nın denizden Kahire nin karadan hududu nedeniyle ilgi gösterdiği Libya konusunda iki ülke bugüne kadar farklı cephelerde yer aldı
Türkiye nin desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti nin Mısır takviyeli Halife Hafter kuvvetlerine karşı zaferi sonrası Libya da istikrarlar değişmiş siyasi tablo tekrar şekillenmiştir
Türkiye ve Mısır ın yanı sıra ABD Rusya Fransa İngiltere ve İtalya nın da dahil olduğu Libya sıkıntısı süreksiz hükümetin başına bütün taraflarla eşit aradaki Abdülhamit Dibeybe nin seçilmesiyle bekleme sürecine girdi
Önümüzde siyasi tahlile öncelik verilecek bir süreç var ama sonuç alınmazsa alanda çatışmaların tekrar başlaması kaçınılmaz
Türkiye ve Mısır Libya konusunu bugüne kadar istihbarat örgütleri ortasındaki görüşmelerde ele aldı Önümüzdeki periyotta diplomatlarında dahil olacağı bir süreçle iki ülkenin Libya konusunda siyasi ortak bir tahlil geliştirmesi bölgeyi rahatlatacaktır
FİLİSTİN’DE ORTAK TAHLİL
Türkiye Filistin’de Hamas la yakın bağlantılarını sürdürüyor Mısır ın ise hem Filistin Kurtuluş Örgütü hem de ülkedeki başka kümeler üzerinde yükü var Başka yandan Kahire idaresi Filistin üzerindeki tesirini kullanarak İsrail le olan ilgisini dengelemeye çalışıyor
Mısır ve Türkiye nin desteklediği Hamas ortasında uyuşmazlıklar var Bu doğrultuda Mısır Türkiye nin Filistin deki tesirini kırmak için faaliyet yürütüyor
Ankara ve Kahire nin Filistin sıkıntısını karşılıklı bir rekabet alanı olarak görmek yerine ortak inisiyatif geliştirebilecekleri bir alan olarak değerlendirmeleri halinde denklem büsbütün değişebilir
Böylesine bir inisiyatife Filistin le kuvvetli bağları olan Rusya nın da dahil olması ise ABD İsrail sınırının tecridi manasına gelecektir
Önümüzdeki seçimler Ankara Kahire sınırı için değerli bir fırsat olarak duruyor Filistin de 22 Mayıs ta düzenlenmesi planlanan seçimler İsrail in Doğu Kudüs’te yaşayan Filistinlilerin seçimlere katılmasına müsaade vermemesi nedeniyle ileri bir tarihe ertelendi
Afrika da Türk tesiri ve Mısır Mısır ın Türkiye tarafından kuşatılma korkusunu tetikleyen ögelerden bir oburu ise Türkiye’nin Doğu Akdeniz Libya ve Filistin in akabinde Mısır’ın art bahçesi olarak nitelendirebileceğimiz Kızıldeniz ve Afrika da başat bir kuvvet haline gelmesi
Türkiye nin bilhassa Somali Sudan ve Etiyopya üzerinde artan tesiri Kahire de rahatsızlıklara neden oluyor Nil suyunun paylaşımı konusunda Etiyopya yla uyuşmazlık yaşayan Kahire Türkiye nin bu ülkedeki faaliyetlerini dikkatle izliyor
Şarm El Seyh de Türk ve Mısırlı diplomatlar ve istihbarat yetkililerin bir ortaya geldiği argüman edilen toplantıda Türk yetkililerin Mısırlı muhataplarına Etiyopya yla olan uyuşmazlık konusunda arabuluculuk teklif ettiği yanıt olarak ise Mısır tarafının Türkiye ve Yunanistan ortasında arabuluculuk teklif ettiği savları var
Tıpkı halde Türkiye nin Sudan üzerinden Kızıldeniz deki faaliyetleri de Mısır tarafından tehdit olarak algılanıyor
Halbuki farklı bir yaklaşım geliştirilmesi halinde Afrika alanı Ankara Kahire ye çatışma yerine işbirliği fırsatları sunabilir
BAKIŞ AÇISINI DEĞİŞTİRMEK
Ankara ve Kahire ortasında öbür sıkıntıları yok sayarak yalnızca Doğu Akdeniz merkezli bir mutabakat yapmak mümkün değildir
Muhtaçlık sıkıntılı bahisleri bir ortada pahalandıran bütünlüklü bir perspektiftir
Bütünlüklü perspektif ise iki tarafında bakış açısını değiştirmesinden ve rekabet yerine işbirliği odaklı bir pencereden problemlere bakmasından geçiyor
Gerçek bakış Doğu Akdeniz merkezli olmak üzere Libya Filistin Afrika Kızıldeniz ve İhvan problemlerini bir bütün halinde çözeceği üzere iki ülke ortasında çarpan tesirleri olan işbirliği fırsatları da yaratacaktır
Türk Mısır işbirliği Türkiye ye Afrika nın Mısır a ise Avrasya nın kapılarını açacak Doğu Akdeniz in iki büyük milletini tekrar bir ortaya getirecektir
Ortak toplumsal kültürel bedeller ticari çıkarlar ve jeopolitik gereklilikler karşılıklı inanca dayanan siyasetlerle güçlendirilirse Doğu Akdeniz’in iki yakası tekrar bir ortaya gelecektir
Onur Sinan Güzaltan
Bu makale İngilizce olarak United World International Uwi tahlil sitesinde yayınlanmıştır